Πολλές φορές έχουμε δεχθεί το ερώτημα εάν είναι νόμιμη η αναπαραγωγή κλασικής μουσικής σε χώρους δημόσιους (εστιατόρια, ξενοδοχεία, καφέ, κέντρα αισθητικής, μασαζ κλπ.
Μια γενικότερη εντύπωση που επικρατεί είναι ότι από τη στιγμή που η επιχείρηση αναπαράγει έργα συνθετών που έχουν αποβιώσει και συνεπώς η μουσική τους δεν προστατεύεται από νόμους περί πνευματικής ιδιοκτησίας, είναι νόμιμο οι επιχειρηματίες να χρησιμοποιήσουν αυτού του είδους τη μουσική υπόκρουση χωρίς να είναι αναγκασμένοι να πληρώσουν δικαιώματα δημόσιας εκτέλεσης στους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης (όπως η ΕΔΕΜ).
Καθώς το επιχείρημα αυτό είναι εν μέρη σωστό (όντως οι μουσικές συνθέσεις συνθετών κλασικής μουσικής που έχουν αποβιώσει πάνω από 80 χρόνια δεν προστατεύονται – και μπορεί οποιοσδήποτε να τις χρησιμοποιήσει για να κάνει για παράδειγμα μια μουσική διασκευή), δεν συνεπάγεται όμως ότι η χρήση του μουσικού έργου είναι νόμιμη για δημόσια εκτέλεση μουσικής χωρίς άδεια.
Κλασική μουσική και δημόσια εκτέλεση χωρίς άδεια πνευματικών δικαιωμάτων
Για να γίνει κατανοητός ο λόγος που δεν είναι νόμιμη η εκτέλεση ενός κλασικού έργου σε δημόσιο χώρο χωρίς άδεια, θα πρέπει πρωτίστως να γίνει κατανοητή η διάκριση των δύο ειδών δικαιωμάτων στο μουσική:
- Το δικαιωμά που σχετίζεται με τη σύνθεση του κομματιού (πνευματικό δικαίωμα)
- Το δικαίωμα που σχετίζεται με την ηχογράφηση του κομματιού (συγγενικό δικαίωμα)
Δικαίωμα σύνθεσης κλασικής μουσικής και άδεια δημόσιας εκτέλεσης
Το δικαίωμα σύνθεσης ενός έργου αφορά τη σύνθεση αυτή καθεαυτή. Η μουσική σύνθεση αφορά τις νότες, συγχορδίες και οτιδήποτε μπορεί να καταγραφεί σε μια παρτιτούρα. Για παράδειγμα η συμφωνία Νο 5 του Μπετόβεν έχει καταγραφεί σε παρτιτούρα η οποία περιέχει τη σύνθεση που είχε στο μυαλό του ο συνθέτης την ώρα της δημιουργίας. Το δικαίωμα αυτό δεν προστατεύεται κάτι που σημαίνει οτι οποιοσδήποτε μπορεί να πάρει τις παρτιτούρες αυτές και να παίξει το έργο (όπως για μια παράδειγμα μια ορχήστρα)
Δικαίωμα σχετικό με το ηχογράφημα του κομματιού (συγγενικό δικαίωμα και άδεια δημόσιας εκτέλεσης)
Συνεχίζοντας το παράδειγμα με τη συμφωνία Νο 5 του Μπετόβεν – η οποία είναι ελεύθερη δικαιωμάτων – φανταστείτε οτι 5 διαφορετικές ορχήστρες αποφασίζουν να παίξουν και να ηχογραφήσουν στο στούντιο τη συγκεκριμένη σύνθεση. Με το τελείωμα της ηχογράφησης δημιουργείται ένα ηχητικό αρχείο το οποίο ανήκει στην ορχήστρα που ηχογράφησε το έργο. Κατά συνέπεια, πλέον οποιαδήποτε επιθυμεί να αναπαράξει το συγκεκριμένο ηχογράφημα πρέπει να ζητήσει άδεια από την συγκεκριμένη συμφωνική ορχήστρα. Με τον τρόπο αυτό η κλασσική μουσική πλέον δεν είναι δυνατό να αναπαραχθεί δημοσίως χωρίς άδεια, καθώς η αναπαραγωγή της αφορά τη δημόσια εκτέλεση του ηχογραφήματος και όχι μόνο της σύνθεσης. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για τα συγγενικά δικαιώματα (τα δικαιώματα που ανήκουν στην ορχήστρα και πλέον εκπροσωπούνται από οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης)
Ο μόνος τρόπος να αναπαραχθεί κλασική μουσική χωρίς να είναι υποχρεωτική η άδεια από συλλογικους οργανισμούς διαχείρισης είναι να γίνει επιλογή ηχογραφημάτων των κλασικών έργων από μουσικές εκτελεστές (πχ ορχήστρες και σολίστες μουσικούς) που δεν ανήκουν σε κανέναν οργανισμό συλλογικής διαχείρισης.
